Każdego roku 14 października obchodzimy w naszym kraju Dzień Edukacji Narodowej nazywany potocznie Dniem Nauczyciela. Właśnie tego dnia 248 lat temu w 1773 r. sejm rozbiorowy powołał do życia Komisję Edukacji Narodowej (pełna nazwa: Komisja nad Edukacją Młodzi Szlacheckiej Dozór Mająca) – pierwszą na świecie instytucję, której zadaniem było stworzenie podwaliny nowoczesnego systemu szkolnego, nad którym opiekę sprawować miałom państwo. Komisja powołana została na wniosek ostatniego króla Polski – Stanisława Augusta Poniatowskiego.
Stanisław August Poniatowski źródło: Wikipedia.pl
Hugo Kołłątaj, jeden z twórców Komisji Edukacji Narodowej. źródło: Wikipedia Commons
Komisji Edukacji Narodowej doprowadziła do rozwinięcia struktury organizacyjnej oświaty – od szkół elementarnych przez gimnazja aż do uczelni wyższych. W szkołach zaczęto nauczać w języku polskim, zamiast jak do tej pory po łacinie. Wprowadzono również nowe przedmioty: historię i geografię Polski, nauki przyrodnicze i ścisłe, naukę języka ojczystego, wychowanie obywatelskie, elementy wychowania fizycznego.
Komisja uregulowała również podstawy prawne zawodu nauczycielskiego i stworzyła pierwsze szkoły kształcące pedagogów
Edukacja i przemysł na ziemiach Rzeczypospolitej po 1773r. źródło: Historia Polski Kalendarium Dziejów 1655 – 1887
W 1775 r. Komisja powołała Towarzystwo do Ksiąg Elementarnych, którego pracami kierował książę Ignacy Potocki.
książę Ignacy Potocki, źródło: Wikipedia.org
Głównym zadanie Towarzystwa do Ksiąg Elementarnych, było przygotowywanie programów nauczania i podręczników. Zamawiano je u wybitnych uczonych polskich i tłumaczono najlepsze opracowania zagraniczne. W sumie wydano 30 podręczników, z czego 17 publikacji miało charakter podręczników, 6 książek pomocniczych takich, jak słowniki, wypisy i tablice logarytmiczne. Część z nich, wydanych po raz pierwszy, stworzyło polską terminologię naukową takich dziedzin, jak: fizyka, matematyka, chemia, logika i gramatyka.
źródło: Wikipedia.org
źródło: Wikipedia.org
źródło: Wikipedia.org
Wraz z upadkiem Rzeczypospolitej, po trzecim rozbiorze Komisja Edukacji Narodowej przestała istnieć, ale wiele wprowadzonych przez nią rozwiązań miało kontynuację. W 1982 r. wprowadzony został Dzień Edukacji Narodowej.
W wielu krajach nauczyciele obchodzą swoje święto w różnych dniach. Przykładowo na Tajwanie obchodzone jest ono 28 września w dniu urodzin Konfucjusza, a w Czechach i na Słowacji – 28 marca, czyli w dniu urodzin Jana Amosa Komenskiego – XVII-wiecznego pedagoga, filozofa, reformatora, twórcy i propagatora jednolitego systemu powszechnego nauczania, który zalecał objęcie nauczaniem wszystkich, niezależnie od płci i stanu.
Jan Amos Komesky, źródło: Wikipedia.org
Opracował: mgr Marcin Karło
Bibliografia:
https://pl.wikipedia.org
Historia Polski. Kalendarium dziejów 1655 – 1877
HISTORIA POWSZECHNA – Historia Polski tom 6